Sẵn sàng cho đám cưới
Những năm cuối thế kỉ trước, dù là ở nội thành hay các làng nông thôn ven đô, người địa phương Hà thành vẫn giữ nếp sống trong chung thủy xóm giềng thuần túy, việc của mỗi nhà cũng là việc thông thường của cả làng phố, phần lớn đều có nghĩa vụ và tự nguyện. Vì vậy, mỗi khi nhà khách hàng nào có đám hỷ, gia chủ đều thấy nhẹ thênh và đại chúng đều vui như nhập cuộc vào lễ hội phổ biến. Nét đọng lại trong ký ức người Thủ đô xưa là tính số đông thâm thúy, biểu lộ trong công việc chuẩn bị, diễn ra và chấm dứt.
Nhớ đám cưới xưa, một nhà báo hỷ là hàng xóm láng giềng, họ hàng gần xa đều đến góp tay góp sức.
Thời bao cấp, ba má có con trai cưới thê thiếp đều đi vay mượn phiếu giết mổ, tem vải, để dành tậu bột mì, trứng, trục đường làm bánh quy gai, quy xốp, vòng vừng, xin tiêu chuẩn sắm thuốc lá Điện Biên, Thủ Đô bao bạc, Sông Cầu, rượu cam, chanh, mơ, táo... về chất đầy nhà, cái gì cũng dân gian.
Đôi trẻ thì dắt tay nhau ra tiểu khu chứng nhận kết duyên. Sau khi có giấy hoàn thành thủ tục, đem ra khu chợ ở Tràng Tiền sẽ được mua miếng vải đủ may 1 cái chăn hoặc 1 cái màn, ra phường Bạch Đằng sẽ được tậu 1 cái chiếu và 1 chiếc giường giẻ quạt với giá giảm giá...
Tiệc tùng được nấu tại gia, đại chúng chia việc vừa khiến cho vừa chuyện trò rất sung sướng.
Vui nhất là trước lễ ăn hỏi, cô dì, chị em họ hàng nhà gái túm tụm sản xuất trầu cau, mứt sen, chè, cười đùa trêu chọc nhau rộn ràng cả thị trấn. Thỉnh thoảng có vài anh tuổi teen đi qua liếc trộm dàn nữ tú ngồi ríu rít bên nhau, buông lời cợt vui tươi, hàng xóm quen nhau thì sà tham gia làm cùng, lấy cớ chuyện trò đu đưa. Nhiều người mong đến đám cưới người nào đó trong họ cũng chỉ vì yêu mến cái không khí chuẩn bị trước lễ kết duyên, mộc mạc đơn sơ mà đầy tình cảm như thế.
Ngày xưa không có tủ lạnh nên mọi thứ cỗ bàn phải khiến sẵn từ đêm hôm. Nhà khách hàng nào có đám là huy động hết già trẻ gái trai, nào là thái su hào, làm nộm, làm cho gà, ngâm măng, đãi đỗ, đồ xôi… Mặt tiền, sân bãi không có để bày cỗ, nhà nào ở xã cổ hủ thì càng chật hẹp, phần đông phải "vay" hiên nhà hàng xóm xung quanh, cả dãy ghép lại mới đủ 1 rạp. Các loại bếp từ mùn cưa, củi lửa, than dầu xếp đầy khoảng sân rộng, nổ lép bép xen lẫn tiếng cười nói giòn tan của công chúng. Nồi niêu, xoong chảo, bát đĩa, ấm chén… tất tật đều mượn của họ hàng, bạn bè, còn phông bạt, bàn ghế, khăn trải bàn vay của vườn trẻ, tiệm tạm hóa, công ty…
Đám cưới hiện nay chỉ cần bỏ tiền ra thuê lực lượng chuyên doanh nghiệp sự kiện là có vừa đủ mọi thứ cần thiết từ A - Z cho sự kiện trọng đại cả đời.
Nếu như như hiện giờ chỉ cần bỏ một khoản tiền ra đương nhiên yêu cầu là có ngay rạp ăn hỏi, vu quy vô cùng long trọng, đủ kiểu đẳng cấp Tây Tàu, vn mà không cần phải động tay nghĩ ngợi gì, với những cụ thể lộng lẫy trong khoảng cổng chào đến phông cưới, chữ in hiện đại, đẹp đẽ, thì Hà Nội ngày xưa, việc trang hoàng đám cưới là niềm vui tự khiến cho như cắt, dán, trổ, xé hình trang trí và đặc biệt là hình cô dâu chú rể, chữ lồng dán trên tường và trên phông cưới. Chắc hẳn phổ biến người vẫn nhớ những cái phông vải xanh lét, dán chữ hỷ đỏ, dĩ nhiên tên cô dâu chú rể khiến tay chân, dán cả trên màn cưới, kèm theo búp bê Nga, lật đật, hoa thược dược, lay ơn xếp thành hình trái tim, bồ câu... trên ga giường.
Lối trang hoàng phòng tân hôn phổ biến năm trước khác hẳn hiện nay.
Tự sướng cưới
Thập niên 80 - 90 của thế kỷ trước, đám cưới Hà thành cũng được coi là "sang - xịn - mịn" hơn ở nhiều vùng miền khác, nên công đoạn tự sướng cưới có phần chỉn chu hơn. Các tiệm ảnh nói quanh khu Bờ Đại dương lúc nào cũng đắt hàng khi vào mùa cưới, thời ấy chưa có máy ảnh công nghệ số, photoshop, phòng thu âm chụp ảnh, ekip chụp hình... phức hợp như bây giờ nên lúc nào cũng chỉ có 1 bác bỏ thợ ảnh xách máy cơ to đùng, đội mũ nồi, đeo kính, còn cô dâu chú rể mặc đồ cưới đứng trước... tấm phông trắng, hoặc ra vườn hoa ngồi giữa bãi cỏ, tạo dáng dễ chơi, dễ ăn hình.
Ảnh cưới cô dâu chú rể thời xưa có khi chỉ đơn giản như thế này.
Đám cưới xưa có tầm chục cái ảnh đen trắng là đầu tư to lớn lắm rồi, còn kết hôn thời văn minh là có đủ loại ảnh màu phóng to phóng tí hon, album loại dân gian khoảng 20 - 30 trang, ép gỗ trong khoảng 3 – 7 triệu đồng có kèm phụ kiện của cô dâu chú rể. Tự sướng ngoài trời bây giờ thường phải có 4 - 5 người phục vụ, nào bê váy, nào trang điểm dặm phấn cô dâu, nào "culi" bưng bê đồ cả ekip... Sau cả một ngày chuyển di đến mấy địa điểm, rồi lăn lê, chao đảo tạo dáng theo "đạo diễn", nhì nhân vật chính không hạn chế khỏi mỏi mệt, chả thấy sướng đâu chỉ thấy "hành xác". Nhưng bù lại là những bức chụp long lanh như diễn viên, khác hẳn ảnh đen trắng mộc mạc thời xưa.
Những bức ảnh cưới lung linh sắc màu thời tiến bộ.
Đi tự sướng cưới ngoài trời thì cầu kỳ gấp trăm lần ngày xưa, có khi gần chục người đi theo để phục vụ cô dâu chú rể.
Thiệp cưới
Một trong những điểm đặc biệt lớn khi so sánh đám cưới xưa với nay là thiệp mời cưới. Ngày xưa, đơn giản chỉ là mời miệng, nhà nào có yếu tố kiện thì có tờ giấy lên tiếng thì giờ vị trí. Còn hiện giờ, thiên hướng mới là chuyển sang đặt kiến tạo cả bộ bao gồm thiếp mời, thiếp báo hỉ, thư cảm ơn, hộp tiến thưởng lưu niệm, tiến thưởng cảm ơn đến dự đám cưới… khá cầu kỳ. Giá cả mà chủ nhân đầu cơ cho một chiếc thiệp cưới cũng chẳng hề rẻ, bởi nó thể hiện độ sang của đám cưới cũng như gu thẩm mỹ và ý tưởng của đôi tân lang tân nương cho ngày trọng đại nhất đời bản thân mình.
Thiệp cưới bây chừ cầu kỳ, nhiều chủng loại, phổ thông đẳng cấp khác biệt theo những ý nghĩ đó thiết kế thông minh, lạ mắt.
Nghi tiết
Đám cưới thời chiến không có những lễ thức rình rang như ăn hỏi, đưa dâu, rước dâu, thậm chí cũng không có cả sự chứng kiến của cha mẹ, ông bà, chỉ có sự góp mặt của chỉ huy, đồng đội, anh em với dăm đĩa giải khát, trà xanh, thuốc lá, ngô rang... gọi là chia vui cùng các đôi hoàng hậu chồng trẻ. Thiếu ăn thiếu mặc, lấy đâu ra mà bày đặt rình rang.
Kết hôn thời chiến tranh - "vui duyên mới không quên nhiệm vụ".
Phông cưới hồi đó không dán chữ "hỷ" mà chỉ toàn khẩu hiệu: “Đất nước trên hết, tiền tuyến đầu tiên,” “Vui duyên mới không quên nhiệm vụ,” “Rất nhiều cho tiền phương”… Buồng êm ấm của cô dâu, chú rể là những căn lều nho bé xíu, không có giường cưới, chỉ có nhì cánh võng mắc Đồng thời. Đơn sơ nghèo đói vậy thôi, nhưng biết bao sinh linh bé nhỏ đã xây dựng thương hiệu trong thời kỳ gian khổ ấy, từ những đám cưới giản dị nơi hậu phương.
Nghi thức cưới hỏi rộng rãi nguyên tắc trong một mái ấm danh gia vọng tộc Hà Nội xưa.
Từ miếng trầu têm cánh phượng đến trà nước, thức ăn... đều được chuẩn bị chu đáo, cẩn trọng.
Một bức ảnh lẻ tẻ trong lễ ăn hỏi một số chục năm về trước, cô dâu chú rể ăn vận giản đơn, với sính lễ truyền thống.
Tráp ăn hỏi ngày nay có đa dạng biến tấu về đồ lễ và được trang trí rất cầu kỳ, tinh tế, thích hợp với ý muốn của gia chủ.
Chiến tranh hoàn thành, tự do lập lại năm 1975, cả nước hân hoan trong thú vui thắng lợi, đám cưới Hà thành cũng được thổi luồng gió mát với phong cách cưới kiểu mới. Nghi tiết, lễ nghi cưới ở Thủ đô cũng đổi mới phù hợp với lối sống mới, từ 6 lễ thức giảm xuống 3 lễ nghi như hiện nay: dạm ngõ, ăn hỏi và lễ cưới. Sính lễ ăn hỏi hiện giờ cũng khác, ngoài các mâm truyền thống như trầu cau, rượu thuốc, xôi gà... thì đồ lễ biến tấu đi đa số, nào lợn sữa, nào hàng điểm tâm toàn ngoại nhập Mỹ, Anh, Úc. Có nhà chơi trội thì làm hẳn... mâm hỏi toàn vàng biếu thẳng nhà gái. Ngoài ra, còn có rước dâu bằng oto, tàu bay, trực thăng... khi mà chỉ vài chục năm về trước thôi, thuê được cái xe Hải Âu đón dâu là mát mặt lắm rồi.
Rước dâu thập niên 50, nhà giàu đã có xe sang rồi...
... tới 2016 đã được nâng cấp thành dàn oto tiền tỷ, hoành tráng và đậm chất cách thức.
Thế kỷ 21 thì cặp đôi nào sắp cưới chỉ việc dắt tay nhau đem chứng minh thư đi đạt yêu cầu, cầm tờ giấy đóng dấu về nhà, thế là xác nhận "tù bình thường thân" bên nhau trọn đời. Còn ngày xưa chưa có giấy tờ hoàn thành thủ tục kết duyên, tờ nạp cheo xem như tờ hôn thú. Khoản tiền cheo được dùng vào việc đào giếng, đắp các con phố, lát gạch, xây cổng làng... Lệ này đã được bãi bỏ gần 1 thế kỷ. Nhưng, mỗi khi nhắc tới những lễ nghi, quy tắc của đám cưới xưa thì vẫn gợi lại đa dạng kỷ niệm bồi hồi, chỉ thế hệ ông bà, phụ vương mẹ mới hiểu.
Tiệc cưới, dịch vụ
Sự phát hành thịnh vượng của phong trào đám cưới mới ở Hà Nội cũng khởi đầu cho việc xây đắp các ban nhạc chuyên dịch vụ đám cưới vào thập niên 80. Những bạn dạng nhạc được ưa thích như “Tình khúc trên Thảo Nguyên,” “Đôi bờ,” “Chiều Matxcơva” (Nga) hay ca khúc cách mệnh như “Trường Sơn đông, Trường Sơn Tây,” “Tôi người tài xế”... đám cưới nào cũng phát, hoặc có người lên hát khắp nội ngoại thành. Do tác động của thế hệ trước từ Liên Xô về nên một vài đám cưới ở Thủ đô bắt đầu có nhảy. Kết thúc lễ thức, mọi người bật nhạc và ủ ấp nhau nhảy đầm. Điệu nhảy chủ quản là “Sông Hồng,” dựa trên nền nhạc của đĩa hát “Cây xương rồng”.
Các ban nhạc đám cưới đẳng cấp Liên Xô thế kỷ trước.
Và dàn ca kỹ xinh đẹp, thanh lịch của đám cưới bây giờ.
Phần nhiều phong tương truyền thống tốt đẹp không còn được giữ lại, tinh thần doanh nghiệp đám cưới "tình làng nghĩa xóm" dần mai một, dân chúng bận rộn đi học đi làm cho, sát vách nhau nhưng không thể chạy sang giúp đỡ trong khoảng cọng hành đến cái bát như thời xưa, nên mọi thứ chuyển hoàn toàn sang thanh toán dịch vụ: nấu cỗ, dựng rạp, thuê người bưng tráp... làm cho đám cưới mang màu sắc thương mại hóa, dễ khiến cho người ta liên tưởng đến kiểu cưới "công nghệ". Rất thảng hoặc để sắm được một đám cưới doanh nghiệp tại gia, đa phần hiện thời đều gửi gắm nhà hàng trong khoảng A tới Z. Vừa nhân tiện vừa tán thành.
Khoảng giữa thế kỷ 20, giới thượng lưu Hà thành đã mở đầu chuyển khuynh hướng công ty tiệc cưới ở nhà sang các khách sạn lớn.
Không khí vui miệng rộn ràng trong tiệc cưới niềm nở ngày xưa trong những bức tranh cũ riêng biệt.
Tiệc cưới bây giờ được bao trọn gói tại các trọng tâm sự kiện, nhà hàng, khách sạn 5 sao...
Tiệc cưới là khoản chi tốn chi phí cao của gia chủ nhưng lại là khoản thu lợi nhuận lớn nhất trong các phục vụ cưới hỏi. Vì là sự kiện trang trọng cả đời người nên không ít mái nhà đã mạnh tay công ty tiệc ở những khách sạn hàng đầu Hà Nội với cung bí quyết phục vụ chuyên nghiệp, phòng ăn sang trọng, phổ biến và phổ biến dịch vụ đi kèm. Thời bao cấp lấy đâu ra dàn phù dâu phù rể mặc đồ tông xuyệt tông, kèm nhóm thiên thần nhí tung hoa, trải thảm, hộ vệ cô dâu chú rể tới bục nghi lễ, cắt bánh cưới, đổ rượu chát lên tháp ly, MC dẫn chương trình, ca sĩ vũ công hát múa khi khách dùng tiệc... và cả đống thứ rườm rà hoa mỹ khác nhằm mục đích tạo thêm tuyệt hảo cho đám cưới như bây chừ?
Cô dâu chú rể
Đôi phi tần chồng trẻ Hà Nội trong đám cưới của chính mình cuối thế kỷ trước.
Điểm đặc biệt được niềm nở nhất chính là đây, cặp anh hùng chính của mọi lễ hôn phối. Thập niên 80 - 90 của thế kỷ trước, rất nhiều đám cưới nào ở Thủ đô cũng thấy chú rể sử dụng xe đạp, xe máy vòng loanh quanh xã phường, chở cô dâu ủ ấp hoa khóc mếu máo về nhà chồng. Chạy theo xe là đám trẻ tinh nghịch, tìm hiểu xem mặt cô dâu chú rể, hát ầm ĩ bài đồng dao mà người Việt ai cũng thuộc lòng:
"Cô dâu chú rể
Đội rế lên đầu
Đi qua đầu cầu
Tiến công rơi cái rế
Cô dâu ngồi khóc
Chú rể đứng cười"
Đưa cô dâu về nhà chồng bằng xe đạp, xe máy là hình ảnh thân thuộc trong đám cưới thời xưa.
Để có diện mạo tươi tắn trong đám cưới, các chú rể ngày xưa thường được điểm trang bằng chút phấn sáp trước khi tới nhà gái đón dâu. Mặt trắng, môi đỏ và đầu bổ luống là điểm chung thường thấy của tân lang trong các bức tranh cũ, và có khi chính bố chúng ta cũng thế!
Trang phục cưới theo định nghĩa của giới trẻ thời đó là chưng diện hơn, phẳng phiu hơn, khác hơn so với ngày thường. Cô dâu mặc áo dài, chú rể comple. Đương nhiên, không hề người nào cũng có nhân tố kiện để may đo, vì giá tiền may vest ngày xưa khá đắt đỏ, đại chúng thường vay của nhau, hoặc "tái chế nhạo" trong khoảng những miếng vải trắng thừa, có gì tận dụng nấy. Cô dâu mới thường ngồi trên giường với bộ váy trắng nuột, tay đeo găng dài, ấp ôm bó hoa lay ơn, thược dược, tấn công phấn như bạch tuyết, môi đỏ chót. Còn cô dâu hiện giờ thì trang điểm theo đủ kiểu phong cách: Hàn Quốc, châu Âu, Thái Lan... và hoa cưới thì trăm nghìn kiểu.
Cả cô dâu lẫn chú rể trong đám cưới thập niên 70 - 80 đều tiến công phấn trắng và tô môi đỏ trong những tấm ảnh cưới.
Cô dâu được trang điểm cầu kỳ nhất, với váy dài, găng tay tay dài, và bó hoa dài đặc trưng phong cách Hà Nội cũ.
Các cô dâu thời nay thì được trang điểm theo rộng rãi khuynh hướng khác nhau, trong khoảng châu Á đến các nước khu vực châu Mỹ, tuỳ thị hiếu và nét đẹp tự nhiên.
Quà cưới
Thời xưa, quà tặng của khách thường là xoong, chậu, phích nước, chậu thau, bếp dầu, lốp xe đạp, ruột phích nước, vỏ phích, bát sứ Hải Dương. Người nào không có thì sang dự chia vui tinh thần. Nói bình thường là những thứ giản dị, thực tiễn và hữu ích cho cuộc sống của đôi vợ chồng mới cưới. Công chúng ngồi rỉ tai, cười đùa thật rôm rả tới tận xế chiều chưa muốn về.
Đa dạng người đi dự đám cưới hiện nay chỉ nhanh nhảu kiếm cái cỗ ván đựng phong suy bì, nhét vào là coi như đã chấm dứt tiến thưởng mừng, quy ra tiền theo khuynh hướng là ổn nhất.
Còn hiện nay, đám cưới đàng hoàng hơn, to lớn hơn nhưng lại thiếu đi cái gần gụi, công bình ngày ấy. Khách tới ăn cưới việc đầu tiên là sắm chiếc hộp đỏ để bỏ phong bì. Tham gia ăn cỗ, ví như cụng ly được một lần với cô dâu, chú rể và mái ấm là đã đủ lễ, còn không thì ăn chấm dứt cứ không người điều khiển đứng lên ra về. Ai ăn trước, về trước, ai ăn sau, về sau. Có người đi ăn cưới thậm chí chẳng biết mặt cô dâu, chú rể. Kể cũng bi thiết và có gì đó giống như... đi trách nhiệm, chứ không phải là chia vui với mái nhà người ta. Bên cạnh, quà cưới hiện giờ không còn nguyên lành ý nghĩa như trước.
Tham khảo thêm: bơm công nghiệp
Đăng nhận xét