Số tiền 9 triệu USD được UBND TP.HCM ứng trước cho chủ đầu tư Khu liên hiệp xử lý rác Đa Phước ngay từ khi khai triển đã đứng trước đa dạng câu hỏi về mục đích thật sự của nó.
Để chấp hành công trình bãi rác Đa Phước, Tổ chức kinh doanh Giải quyết Chất thải Việt Nam (Việt Nam Waste Solutions - VWS) được UBND TP.HCM giao 128 ha đất không thu tiền sử dụng đất cũng không thu tiền thuê đất trong vòng 50 năm. song song VWS còn được TP.HCM ứng trước 9 triệu đô la. Chủ đầu tư buộc phải TP chia khiến cho 3 đợt:
Đợt 1: Ngày 10/6/2006 là 40% tương đương với số tiền 3,6 triệu đô la Mỹ.
Đợt 2: ngày 10/8/2006 là 30% tương đương với 2,7 triệu USD.
Đợt 3: ngày 10/11/2006 là 30% tương đương với 2,7 triệu USD.
Khoản tiền 9 triệu USD này ngay trong khoảng lúc đầu đã được đặt dấu hỏi về tính mục đích. Tất nhiên ở mỗi lần giải trình California Waste Solutions (CWS, nhà đầu tư 100% vốn vào VWS) lại đưa ra một phương pháp giải thích khác biệt và mục đích dùng không giống nhau.
Trong văn bản giải trình gửi chỉ huy TP.HCM ngày 22/32005, CWS nghĩ rằng việc nhà đầu tư yêu cầu TP ứng trước chi tiêu giải quyết rác 9 triệu đô la Mỹ trong 6 04 tuần đầu và đã có đề nghị UBND TP.HCM và Sở Tài nguyên & Môi trường (TN&MT) bằng lòng.
Số tiền này sẽ được sử dụng để đầu cơ cho toàn cục chuỗi hệ thống cơ sở vật chất hạ tầng của khu xử lý rác Đa Phước như san lấp nền, xây đắp nhà xưởng, văn phòng, đường nội bộ, vành đai đê bao… Số tiền ứng trước này là điều kiện tiên quyết để nhà đầu tư có thể chiếm được sự bằng lòng của ngân hàng Eastwest (Mỹ) dành khoản vốn nguồn đầu tư cho toàn cục đầu tư quan trọng cho dự án.
 |
| Đồ họa: Phượng Nguyễn. |
Đồng thời CWS thể hiện sự quan trọng số tiền ứng trước này hoàn toàn không có rủi ro gì đối với TP.HCM vì quá trình 1 cần chi tiêu lên đến 30 triệu đô la. Như vậy ngoài 9 triệu đô la tạm ứng chủ đầu tư phải chi thêm 21 triệu đô la để mua máy móc trang bị khoa học.
Đây là số tiền cao hơn hầu hết so với khoản trợ thì ứng nên giả định có rủi ro thì thiệt hại cho phía chủ đầu tư sẽ rất lớn và dù có không may thì TP cũng phải cần có bãi chôn lấp phù hợp vệ sinh, giải trình của CWS nêu.
Tại cuộc họp ngày 9/5/2005 tại Sở Ý tưởnrg Đầu tư bàn về việc triển khai công trình tiếp diễn có quan điểm thắc mắc nên ngày 16/5/2005, VWS làm văn bản tiếp diễn giải trình về cơ sở tính toán giá giải quyết rác và số tiền 9 triệu đô la TP ứng trước,
CWS cho rằng tổng vốn dự định đầu tư cho quá trình I là 32 triệu USD. Ngoài việc chứng minh cho nhà băng tài trợ thấy sự tâm huyết thi hành công trình, bản thân số tiền 9 triệu đô la Mỹ cũng đóng góp vai trò cần thiết trong việc xây đắp hệ thống cơ sở vật chất cơ sở vật chất bền vững, dịch vụ tốt cho các hoạt động của khu xử lý rác.
Số tiền ứng trước này được chủ đầu tư tính trả lại cho TP ưng chuẩn việc hạ thấp giá thành giải quyết rác trong khoảng 17,7 USD/tấn xuống còn 16,4 đô la/tấn.
Ở lần giải trình thứ ba về tiến độ thi công của tòa tháp và tổng chi phí đầu tư của chủ công trình trong giai đoạn I nhà đầu tư CWS lại đưa ra lời giải nghĩa khác về mục đích sử dụng khoản tài chính ứng trước này.
Chi tiết CWS nghĩ rằng do thời gian vội vàng nên nguồn nguồn vốn quốc tế chưa được vận động kịp thời. Đồng thời, do sự cần thiết xây dựng hệ thống thu gom và xử lý nước rò rỉ, việc xây dựng cầu trong thời kỳ đầu nên chúng tôi cần sự ứng trước của TP về chi phí xử lý chất thải rắn trong 6 tháng đầu, tương đương 9 triệu đô la.
Đến ngày 10/6/2005 UBND TP.HCM có văn bản gửi Sở Tài nguyên & Môi trường (TN&MT) và Sở Chiến lược & Đầu cơ (KH&ĐT) TP.HCM đồng ý về việc ứng trước 9 triệu USD cho VWS để xây đắp cây cầu và tòa tháp hạ tầng của dự án.
Đương nhiên, nhiều chuyên gia vốn đầu tư thời gian đó cho rằng trong thích hợp đồng được ký kết giữa Sở TN&MT và VWS, vào ngày 28/2/2006 khoản tài chính 9 triệu đô la được gọi là khoản tiền "trả trước" thay vì “ứng trước” như báo cáo phân tích khả thi của dự án bãi rác Đa Phước lúc trước.
Theo một chuyên gia kinh tế môi trường, việc này không phù hợp với luật Kế toán và trái với luật Ngân sách. Khoản tài chính trả trước và ứng trước 9 triệu đô la Mỹ là nhị khái niệm không giống nhau.
Bởi lẽ, ứng trước thì phải trả lại, còn trả trước được xem là khoản đầu tư tham gia cơ sở cơ sở vật chất dự án (không hề trả lại). Như vậy nhì khái niệm không giống nhau này dẫn đến phổ quát câu hỏi thông báo nghiên cứu khả thi của công trình có được tập đoàn có thẩm quyền hài lòng không?
 |
| Bãi tập trung và xử lý rác Đa Phước hoạt động 24/24h với những đoàn xe nườm nượp nối đuôi nhau lên đỉnh. Ảnh: Tiến Tuấn. |
Về khoản tài chính ứng trước 9 triệu đô la của UBND TP cho nhà đầu tư đã được đa dạng cơ quan ban lĩnh vực cân nhắc về mục đích cũng như hạn độ không may. Chuẩn y những văn bản giải trình chưa rõ ràng và tí đỉnh tranh chấp của chủ đầu tư thì khoản tài chính ứng trước này cũng không thu được sự đồng thuận của phổ thông công ty liên quan.
Năm 2009 Kiểm toán Nhà nước khẳng định việc TP.HCM sử dụng 9 triệu USD từ nguồn kinh phí tương lai môi trường nhất thời ứng cho VWS đầu cơ xây dựng dự án bãi xử lý chất thải Đa Phước là sai qui định của Luật ngân sách nhà nước.
Theo Sở Nguồn vốn yếu tố này không chấp nhận được vì thời gian thu hồi (trừ vào chi tiêu xử lý rác quá dài trong khoảng 22-24 năm nên không may lớn. Chi phí xử lý/tấn rác (sau khi giảm trừ) không biểu thị đúng số tiền ngân sách phải chi (tạo cảm giác giá rẻ).
Sở Nguồn vốn kiến nghị chi tiêu giải quyết/tấn rác phải bộc lộ đúng giá trị (không giảm trừ), việc hoàn trả số tiền 9 triệu USD được cấn trừ vào số tiền ngân sách phải trả tiền chi tiêu giải quyết rác 04 tuần, quý, năm hoặc theo lịch hoàn trả tạm ứng được nhị bên thỏa thuận.
Để giải thích về 9 triệu USD ứng trước trong văn bản gửi Bộ Chiến lược & Đầu cơ UBND TP.HCM cho rằng: “Theo chủ đầu tư, việc TP ứng trước làm nhà cung cấp vốn cho công trình thêm tin cậy vào tính khả thi của công trình. Nhưng ngoài yếu tố tâm lý ra, nghiên cứu các tài liệu nguồn vốn của công trình cho thấy thực chất 9 triệu đô la ứng trước sẽ khiến cho giảm chi phí đầu cơ của công trình xuống một khoản tài chính khoảng 13,5 triệu đô la Mỹ. Trong khoảng đó, khiến cho giảm đơn giá giải quyết rác trong khoảng 16,96 USD/tấn xuống còn 16,4 USD/tấn”
Tất nhiên Bộ Chiến lược & Đầu tư trong kiếm được xét gửi Thủ tướng ngày 12/7/2005 nghĩ là việc ứng trước 9 triệu đô la cho nhà đầu tư là chưa có đủ cơ sở, buộc phải xem xét phù hợp với luật ngân sách và dự án được cấp có thẩm quyền cho phép.
Bên cạnh đó trong lên tiếng bổ sung của Bộ Chiến lược & Đầu tư gửi Thủ tướng ngày 24/10/2005 cho rằng việc ứng trước 9 triệu đô la là một khoản cung cấp đầu tư rất lớn so với tổng ý định đầu cơ thời kỳ I của công trình (30 triệu đô la). Về thực chất khoản vốn ứng trước này có thể xem là khoản vốn vận động để đầu tư của dự án.
Dù mục thực thụ sự của việc ứng trước 9 triệu đô la vẫn chưa được cắt nghĩa rõ ràng và nhất quán nhưng công bố kiểm toán đã khẳng định khoản chi này là sai quy định. Chi tiết, năm 2009 Kiểm toán Nhà nước khẳng định việc TP.HCM sử dụng 9 triệu đô la Mỹ trong khoảng nguồn kinh phí tương lai môi trường lâm thời ứng cho VWS đầu cơ xây dựng dự án bãi giải quyết chất thải Đa Phước là sai pháp luật của Luật ngân sách nhà nước.
Theo Kiểm toán Nhà nước, Công ty TNHH Xử lý chất thải Việt Nam là tổ chức kinh doanh 100% vốn nước ngoài, phải có vốn đầu cơ, sử dụng kinh phí ngân sách là không đúng.
Chi tiêu tổng cộng tính trên 3.000 tấn chất thải/ngày được nêu trong báo cáo tìm hiểu khả thi dự án Khu liên thích hợp giải quyết chất thải Đa Phước đang ghi nhận danh mục “chi tiêu khác” chưa được rõ ràng và chiếm đoạt một lượng tiền lên tới 88 triệu đô la
Cụ thể tổng chi tiêu vận hành là 287,5 triệu USD trong đó bao gồm chi tiêu cho các hạng mục:
|
Chi phí điều hành bãi chôn lấp Chi phí khác |
166,3 triệu đô la Mỹ hơn 36 triệu đô la Mỹ |
|
Chuyển vận chất thải rắn Chi tiêu khác |
hơn 66 triệu đô la 14,6 triệu đô la Mỹ |
|
Vận hành nhà máy phân loại Chi tiêu khác |
hơn 23 triệu đô la 5 triệu đô la Mỹ |
|
Điều hành nhà máy đóng gói compost Chi phí khác |
4,8 triệu đô la 1 triệu USD |
|
Chi phí giải quyết nước rỉ Chi tiêu khác |
26,8 triệu đô la 5,9 triệu USD |
|
Chi phí đầu cơ |
107,5 triệu đô la |
|
Chi tiêu đóng bãi Chi tiêu khác |
28,2 triệu đô la 6,1 triệu đô la Mỹ |
|
Trạm xử lý nước rò rỉ Chi phí khác |
10 triệu USD 2,2 triệu USD |
|
Chi tiêu đầu cơ vũ trang cho bãi chôn lấp Chi phí khác |
65,8 triệu đô la Mỹ 16,2 triệu đô la Mỹ |
|
Chi phí trang bị khác |
hơn 3,5 triệu đô la |
| Tổng chi phí | 287,5 triệu USD |
Nhân tố đáng nói là trong mỗi hạng mục trên đều có mục nhỏ dại là “chi phí khác”, chiếm đoạt đều đăn 22,09% của chi phí mỗi hạng mục. Tổng số tiền của danh mục chi tiêu khác này lên đến hơn 88 triệu đô la Mỹ.
Vấn đề đặt ra chi phí khác ở đây là những chi phí gì với tỷ trọng lớn tương tự? Đồng thời chi phí này có được cộng vào để tính toán đơn giá giải quyết rác hay không vẫn là yếu tố cần phải được làm cho rõ.
Chọn lựa Đa Phước giải quyết rác, TP HCM phí phạm triệu USDGiá giải quyết một tấn rác của Đa Phước cao hơn khoảng 3 USD so với đơn vị khác. Mỗi năm ngân sách TP HCM phải trả thêm hơn 3 triệu đô la Mỹ để Đa Phước xử lý hơn 1 triệu tấn rác. |
Xem thêm: bơm công nghiệp
Đăng nhận xét